هرس، اصول و روش ها

تعریف هرس

هرس به تعریف ساده عبارتست از تربیت درخت بصورتی که نور، هوا و مواد غذایی بطور یکسان بین تمام شاخه‌های درخت تقسیم شود. و به عبارت علمی تر یعنی بریدن قسمتهایی از اندام گیاه بر اساس فرمول و هدف معین برای افزایش عمر درخت، افزایش کمیت و کیفیت محصول، ایجاد فرم مناسب برای دریافت نور، جوان سازی درختان و جلوگیری از ریزش محصول.

نکاتی در مورد هرس

     در جامعه هدف ما که اغلب باغداران گرامی آن را تشکیل می‌دهند چند باور غلط وجود دارد. اول اینکه موقع خرید نهال بایستی نهال چند ساله و از نظر ارتفاع، بلند تهیه کرد تا زودتر به بار بنشیند که کاملا غلط است چون نهال خوب و ایده آل نهال حدودا یک متر است چون باید بعداز کشت برروی آن هرس اولیه را انجام داد که در ذیل توضیح داده خواهد شد.

باور غلط دوم اینست که باغداران محترم بعد از کشت به خیال اینکه نهال تازه کشت شده دیگر نیازی به هرس ندارد تا چند سال(4یا5) نهال را به حال خود رها می‌کنند و بعد از آن با مشکلاتی مانند مرتفع شدن درخت و برداشت و سمپاشی و هرس سخت و پرهزینه که نهایتا ادامه کار برایشان صرفه اقتصادی نداشته و سپس به کارشناسان و همکاران گرامی مراجعه می‌کنند.حال آنکه پیشگیری همیشه بهتر و کم هزینه تر از درمان است.

اصول هرس

در هرس درختان میوه دو اصل وجود دارد که مانند دو کفه ترازو عمل می‌کنند: 1- تولید چوب  2- تولید میوه

توضیح اینکه باغداران و هرس کاران محترم توجه داشته باشند که در تولید هرکدام از اصول بالا موفق تر عمل کنند اصل بعدی کم رنگ تر می‌شود.بعنوان مثال وقتی که هرس را اشتباه انجام بدهیم، تولید میوه کم ولی تولید چوب زیاد خواهد شد و البته همینطور برعکس، اگر یک هرس اصولی و موفق را انجام دهیم میوه بیشتر و چوب کمتری تولید می‌شود. متاسفانه باغداران و هرس کاران عزیز این باور اشتباه را دارند که باید همواره بعد از هرس چوب زیادی از باغ خارج شود که کاملا اشتباه است و در هرس درست باید هر سال چوب کمتری نسبت به سال قبل از باغ خارج شود.

هرس اولیه

هرسی است که بعد از کشت نهال صورت می‌گیرد و بدین صورت است که نهال را از ارتفاع90-85 سانتی متری سر برداری می‌کنیم تا در بهار و یا پاییز بازو‌های مناسب را در این ارتفاع انتخاب و بازوها در این ارتفاع شکل بگیرند.

عکس1- هرس اولیه

هرس فرم دهی

بعد از هرس اولیه و در شروع فصل رشد باید در چهار جهت اصلی چهار شاخه قوی و مناسب را انتخاب و بقیه را حذف کرده تا فرصت رشد بهتری را برای چهار بازوی اصلی ایجاد شود. توضیح اینکه بجز خانواده هلو و زردآلو باید یک محور اصلی هم برای درخت انتخاب کرد که به این نوع هرس محور مرکزی تغیر یافته می‌گویند.

توضیح اینکه ما باید در تمام طول بازو و سرتاسر تاج شاخه های بارده تولید کنیم.

عکس2- انتخاب بازوهای اصلی

عکس3- باز کردن بازوها با لوله پلاستیکی

عکس4- تشکیل اسپور برروی شاخه

عکس5- فرم نهایی درخت

لزوم وجود محور مرکزی

1-تقسیم رشد اضافه بصورت طبقه بندی برروی محور مرکزی.

2-فرار بازوها از سایه محور مرکزی و باز شدن زاویه آنها که باز شدن آن کمک به باردهی زودتر و رشد اضافی کمتر شاخه می کند.

در مرحله بعد باید در بهار یا پاییز بوسیله لوله آبیاری پلاستیکی یا چوب در پاییز و یا با گیره رخت در بهار یا هر وسیله دیگری زاویه بازو‌های اصلی را تا 45 درجه باز کرد تا باعث شود که شاخه ها رشد اضافی نداشته باشند و زودتر به مرحله باردهی برسند.

در پاییز محور مرکزی را با ارتفاع حدودا 80 سانتی متر از بازوهای اصلی در نظر گرفته شده سربرداری می‌کنیم تا طبقه دوم را شکل بدهیم و مجددا اینکار را برای طبقه سوم انجام می‌دهیم و اصولا دیگر رشد آن متوقف و نیاز به ایجاد طبقه دیگری ندارد.

انشاالله در آینده مطالبی در مورد انواع پایه های درختان میوه در اختیار شما قرار داده خواهد شد.

                                                                                                             مصطفی محمدی گرمارودی