سموم مختلف برای مبارزه با آفات عمومی باغات میوه

1-شته: برای مبارزه با شته بهترین سم کاربردی اثرگذار موجود در بازار ایمیداکلوپرید یا کنفیدور می باشد که با غلظت یک در هزار توصیه می گردد و در صورت مقاوم شدن آفت نسبت به سم میتوان از سم مالاتیون با غلظت 1.5 در هزار استفاده کرد.توجه شود که راه بیولوژیکی مبارزه با شته استفاده از کفشدوزک می باشد.ضمنا دقت کنید سمپاشی در روزی که باد شدید است انجام نگردد و استفاده از ماسک،دستکش،کلاه و عینک الزامی و حداقل تا 24 ساعت بعد از سمپاشی بارندگی نباشد.

مبارزه بیولوژیک

مبارزه بیولوژیک

مقدمه :

     کنترل آفات در کشاورزی یکی از مهمترین دغدغه‌‍‍‍‌های کشاورزان و باغداران است که با اهداف مختلف از جمله افزایش محصول، جلوگیری از گسترش آفات، کاهش میزان خسارت به محصول و غیره.. انجام می‌شود اما در اکثر موارد چنین اهدافی بطور کامل اتفاق نمی‌افتد و حتی در مواردی کشاورزان و باغداران با خسارات جبران ناپذیری روبرو می‌شوند که از علل این امر می‌توان به مواردی همچون عدم آگاهی کشاورزان از شناختآفات زراعی و باغی، عدم آگاهی از نحوه عمل سموم شیمیایی (تماسی ، سیستمیک یا سموم حفاظتی و غیره...) عدم آگاهی از کاربرد سموم شیمیایی و از همه مهمتر عدم آگاهی از زمان مناسب جهت مبارزه مفید بر علیه آفات و بیماریها اشاره کرد.بنابراین با استفاده نا‌مناسب از سموم شیمیایی در زمان‌های نا‌مناسب علاوه بر افزایش خسارت به محصول، سلامت اکوسیستم ومحیط زیست هم به خطر می‌افتد. می‌دانیم که هدف اصلی زارعین و باغداران در هر کشور تامین مواد غذایی در نهایت امنیت غذایی آن کشور می‌باشد. امنیت غذایی، سلامت و بهداشت جامعه در کنار تداوم کشاورزی تا نسل‌های متمادی یکی از مهمترین اهداف کشاورزی پایدار می‌باشد. استفاده از روش های مناسب جهت مبارزه با آفات و بیماریها می‌تواند ما را در رسیدن به این اهداف یاری کند.

مبارزه تلفیقی

     بهترین و موثر ترین روش‌ها برای مبارزه با آفات و در نهایت تولید محصول با عملکرد بالا مبارزه تلفیقی است. مبارزه تلفیقی با آفات، بیماریها و علف‌های هرز امروزه با کمترین هزینه و ساده ترین و در نهایت موثر ترین روش ها انجام می‌شود. استفاده از روش‌های بیولوژیک که از حشرات شکارچی برای از بین بردن آفات مورد نظر استفاده می‌نمایند در مواردی استفاده از کشت تله برای جلو‌گیری از هجوم گروه خاصی از آفات زراعی و.... همچنین استفاده از ادوات بیولوژیک که به بحث در این موضوع خواهیم پرداخت همگی می‌توانند جایگزین سموم شیمیایی شده و با تولید محصول سالم جامعه و نسل‌های سالم ایجاد نماید. بعنوان مثال در مزارع شالیکاری در زمان تشکیل ساقه برنج که اندام زایشی بر روی آن تشکیل می‌شود نوعی کرم ساقه خوار با خوردن بافت ساقه باعث شکسته شدن آن شده و در نهایت به دلیل از بین رفتن اندام زایشی موجب افت شدید عملکرد می‌گردد زنبور‌های تریکو‌گراما که شکارچی آن محسوب می‌شوند در زمان تخم‌گذاری این آفت تخم‌ها را پیدا کرده و از بین می‌برد همچنین برای تغذیه نوزادان خودش پس از خروج از تخم، در کنار تخم‌های آفت تخم‌گذاری کرده موجب نابودی آنها می‌شود با پرورش و رها کردن تعداد زیادی از این آفت در مزارع نیاز به استفاده از سموم مربوطه نیست. آفت شته که اکثر باغات میوه را مورد حمله قرار می‌دهد توسط کفشدوزک هفت نقطه ای خورده می‌شود و بطور معجزه آسایی موجب کاهش جمعیت آنها می‌گردد. لازم به ذکر است که شته ها در طبیعت شکارچی‌های بسیاری دارند که از آن جمله می‌توان به مورچه‌ها، لارو بسیاری از کرم ها و شب پره‌ها همچنین سوسک‌های ببری یا تاول‌زا (Meloidae) اشاره کرد.

 

عکس1. (راست) آفت شته که توسط مورچه‌ها مورد حمله قرار می‌گیرد. (چپ) سوسک ببری  یا تاول‌زا

 

عکس 2. شکار شته‌ها توسط کفشدوزک هفت نقطه‌ای

بسیاری از زارعین برای اینکه از آفت سن گندم، در زمان شیری بودن دانه (مرحله قبل از رسیدگی کامل دانه غلات) در امان باشند در دامنه‌ها و در جوار کوهپایه‌هایی که زیستگاه سن‌ها می‌باشد اقدام به کشت محدود و پراکنده جو می‌نمایند با توجه به اختلاف زمان رسیدن جو نسبت به گندم سن‌ها پس از اینکه از ارتفاعات به سمت مزارع و دشت‌ها پرواز می‌کنند در مسیر خود با دانه‌های جوی تازه مواجه می‌شوند و بطور کامل از آنها تغذیه می‌کنند در مدت زمانی که سن‌ها مشغول تغذیه از جو می‌باشند گندم‌های تازه و شیری کاملا رسیده و دانه‌بندی درون سنبله کامل می‌شود اکنون سن‌ها به سمت گندم‌ها پرواز می‌کنند که با دانه خشک شده گندم و غیر قابل استفاده مواجه می‌شوند بنابراین کشاورز بدون سموم شمیایی از حمله سن گندم رهایی می‌یابد. یکی از مهمترین آفات باغات میوه بخصوص انگور کرم C شکل است که حدود 3 سال به صورت لارو زندگی می‌کند و از ریشه درختان تغذیه می‌نماید و با خوردن ریشه درخت موجب خشکی و مرگ آن می‌شود با شروع فصل سرما کرم‌های C شکل برای زمستان گذرانی تا عمق 50 سانتی‌متری خاکنفوذ کرده و از سطح زمین دور می‌شوند بنابراین از سم‌پاشی‌های زمستانه در امان خواهند بود بهترین روش برای از بین بردن آنها شخم با عمق 40 یا 50 سانتی‌متری  باغ بخصوص خاک اطراف درخت می‌باشد با این روش کرم را به سطح خاک هدایت کرده‌ایم با توجه به سرد بودن هوا و عدم تحرک نمی‌تواند دوباره به عمق خاک رفته و در اثر سرما می‌میرد. در مبارزه به روش بیولوژیک در اکثر مواقع ازسموم شیمیایی استفاده نمی‌شودو تنها از سیکل زندگی حشرات و اطلاع از نحوه زندگی میزبان و تغذیه هر یک اقدام به مبارزه می‌نماییم. در سایر موارد ابزار و وسایلی جهت شکار و مهار حشرات و در نهایت کنترل آفات مورد نیاز می باشد. ادوات بیولوژیک از جمله ابزاری هستند که در این زمینه کاربرد دارند.

لزوم استفاده از مبارزه تلفیقی و ادوات بیولوژیک

     امروزه مصرف کنندکان و افراد جامعه در خصوص مصرف محصولات ارگانیک بیشتر رغبت نشان می دهند تا محصولات غیر‌ ارگانیک. تولید محصولات سالم و ارگانیک نیاز‌مند دقت و صرف وقت بیشتری می‌باشد اما هزینه کمتر و محصولات سالم‌تری تولید خواهد شد. در خصوص محصولات ارگانیک تعاریف بسیاری گفته شده است اما مهمترین نکته‌ای که همه محققان کشاورزی و متخصصان بهداشت و سلامت با آن اتفاق نظر دارند این است که در مورد زمین زراعی اگر تا سه سال پی‌در‌پی از سموم  و کود‌های شیمیایی استفاده نکرده باشند زمین یا باغ را سالم و اگر تا پنج سال پی‌در‌پی این روند ادامه داشته باشد محصول بعمل آمده از زمین یا باغ را ارگانیگ می‌گویند در مورد محصولات هم این نکته می‌‌بایست رعایت شود که در این زمینه بیشتر محصولات باغی را شامل می‌شود. اگر محصولی پس از استفاده از سموم شیمیایی دوره کارنس سم (مدت زمانی که سم پس از مصرف در بافت میوه کاملا از بین رفته باشد و پس از مصرف میوه افراد دچار بروز علائم خاص از جمله سر درد، سر گیجه، حالت تهوع، استفراغ، دل درد و غیره نشوند) را گذرانده باشد و پس از آن به بازار عرضه شود آن محصول را سالم و محصولی که به هیچ عنوان کشاورز یا باغدار در طول دوره رشد تا رسیدگی کامل آن، از سموم شیمیایی برای مبارزه با آفات و بیماری ها استفاده نکرده باشد محصول ارگانیک می‌گویند.

ادوات بیولوژیک بهترین و مناسب ترین ابزار برای تولید محصولات ارگانیک و تضمین سلامت جامعه و جهشی بزرگ در جهت نیل به اهداف بلند مدت در رابطه با کشاورزی پایدار می‌باشند.

ماهیت ادوات و ابزار بیولوژیک در مبارزه و کنترل آفات

حشرات مانند همه موجودات زنده برای بقاء و حفظ نسل خود در طبیعت جفت‌یابی کرده و پس از جفت‌گیری تخم‌ریزی یا زنده‌زایی و در نهایت تکثیر نسل می‌کنند کاربرد ادوات بیولوژیک بدون آشنایی و شناخت از خصوصیات حشرات مختلف امکان پذیر نیست حتی برای استفاده از سموم شیمیایی هم باید بدانید یک حشره خاص در چه زمانی از سال شروع به فعالیت می‌نماید یا اینکه حشرات مختلف به چه روشی به محصول خسارت وارد می‌کنند مثلا شته‌ها مکنده‌اند و با مکیدن شیره گیاهان منجر به خسارت می‌شود یا سوسک‌های سر‌شاخه خوار و ملخ دارای عضو دهانی جونده‌اند و با خوردن گلها و برگ‌های جوان موجب خسارت می‌شوند.

مهمتر از موارد ذکر شده زمان فعالیت آفات در فصول مختلف سال می‌باشد که در آن زمان حشره مورد نظر بیشترین فعالیت و زاد و ولد را دارد. بنابراین ماهیت استفاده از ادوات بیولوژک بر اساس فیزیولوژی و کنترل یا توقف زاد و ولد حشرات تعریف می‌شود لازم به ذکر است هر منطقه از کشور‌مان دارای اقلیم و اکوسیستم خاصی استو از آفات و بیماری‌های مشخص و قابل پیش بینی برخوردار می‌باشد.

 

 

 

ن   نحوه عمل ادوات بیولوژیک

1 ) جلب کننده‌ها (Lure)

یکی از روش‌های مورد استفاده در بر نامه ردیابی و شکار انبوه آفات استفاده از مواد جلب کننده می‌باشد. جلب کننده‌ها در واقع محرک‌های غذائی، بینائی و یا جنسی می‌باشند که گاهی به تنهائی یا در ترکیب با سایر محرک‌ها و یا سموم در انواع تله‌ها استفاده می‌شوند.

الف) فرمون جنسی

مهمترین روشی که ادوات بیولوژیک را بهترین و موثرترین ابزار برای مبارزه و دفع آفات قرار داده است، استفاده از هورمون‌های خودحشرات است. حشرات دارای هورمون‌های مختلفی هستند اما در یک دسته‌بندی کلی به دو دسته تقسیم می شوند: 1. هورمون‌های دفع کننده که آلامون نام دارند و اغلب بوی نا‌مطبوعی دارد بطور مثال سن‌ها به محض مواجه شدن با دشمن بوی بدی از خود متصاعد می‌کنند که باعث فرار موجود مهاجم می شود. 2. هورمون‌هایی که باعث جذب حشرات می‌شود و کایرامون نام دارند که مهمترین آن فرمون‌های جنسی هستند که با متصاعد کردن آن در فضا حشره جنس مخالف را به سمت خود جلب  می‌نماید. تله‌های فرومونی از همین اصل استفاده می‌نمایند بدین صورت که فرمون مخصوص یک آفت را (مثلا حشره ماده) بر روی نوار چسبنده‌ای در باغ آغشته می‌نمایند با پیچیدن بوی فرمون جنسی در فضا حشره نر به سمت بو رفته و منبع آن را پیدا می‌نماید. زمانی که بر روی نوار چسبنده می‌نشیند دیگر قادر به بلند شدن نیست بنابراین دیگر حشره نری وجود ندارد که نسل بعدی خود را تولید نمایند این امر در طول دو یا سه سال متمادی باعث کنترل آفت مورد نظر در باغ یا منطقه می‌شود اما توجه داشته باشید که به هیچ وجه آنرا ریشه کن نمی‌نماید. بعنوان مثال در سال 1389 در یکی از ایستگاه های تحقیقات باغبانی در کرج کرم خراط به مرحله طغیان رسیده بود و بطور متوسط بر روی هر درخت سیب 8 تا 10 منفذ که نشان دهنده فعالیت کرم خراط بود مشاهده می‌شد. برای مهار این آفت با قرار دادن تله‌های فرمونی جهت جلب پروانه های فری(Zeuzera) در طول 3 سال پی در پی باعث کنترل کامل حشره بالغ این آفت جدی شد.

 

عکس3. (سمت راست)پروانه فری Zeuzera. (سمت چپ) تله های فرمونی در باغ جهت شکار و مهار پروانه فری

 

2) نور

در موارد دیگر از  از نور برای به دام انداختن حشرات استفاده می‌کنند. حشرات از نظر گرایش به نور به دو دسته تقسیم می‌شوند 1. حشرات نور گریز 2. حشرات نور دوست . ادواتی مثل تله‌های نوری برای حشرات نور دوست طراحی شده است در این نوع تله‌ها که شب‌ها کار گذاشته می‌شود تله قیف ماندی را در فضای مزرعه یا باغ قرار می‌دهند که یک لامپ روشن در بالای قیف تعبیه شده است از آنجایی که حشرات نور دوست به سمت نور حرکت می‌کنند خود را به نور می‌رسانند در درون قیف می‌افتند منفذ خروجی تله طوری طراحی شده است که حشره پس از افتادن درون آن دیگر قادر به خارج شدن نیست بنابراین تعداد زیادی از حشرات که در روز می توانند خسارت جبران ناپذیری به محصول یا به درختان وارد نمایند به راحتی و بدون هیچ سم شیمیایی از بین می‌روند. انواع پروانه‌ها و شب پره‌ها جزو این دسته از حشرات هستند که با این روش مهار می‌شوند.

3) رنگ

یکی از عوامل مکانیکی موثر در کاهش جمعیت آفات در چهار چوب مبارزه تلفیقی، استفاده از تله‌های رنگی چسبنده می‌باشد. به طور کلی حشرات به رنگهایی که طول موج آن‌ها بین 300 تا 650 نانومتر می‌باشد عکس‌العمل نشان می‌دهند و جذب آنها می‌شوند. استفاده از تله‌های چسبنده یکی از ایمن‌ترین و کم هزینه‌ترین روشهای مبارزه با آفات می باشد.از کارت‌ها و نوار‌های زرد و آبی به تعداد محدود می‌توان برای رد‌یابی و به تعداد زیاد‌تر برای شکار انبوه آفات به خصوص در محیط‌های بسته مانند گلخانه‌ها استفاده کرد.

عکس 4. نوار زرد در باغ و گلخانه جهت شکار و کنترل آفات

 

در ادامه بطور اختصاصی به شناسایی و نحوه عمل هر یک از ادوات بیولوژیک خواهیم پرداخت.

                                                                                                                                                                                                                         تهیه و تنظیم :

                                                                                                                                                                                                                                                        محمدرضا زحمتی

 

 

 

 

بیماری شانکر

کنترل بیماری شانکر

     برای کنترل بیماری شانکر که اخیرا در باغات سیب و گیلاس شایع شده است، هرس شاخه های آلوده و حذف بافت های شانکردار در پاییز و یا اوایل بهار و سوزاندن آنها در بیرون از باغ اولین کاری است که به جلوگیری از انتشار بیماری کمک می کند. همچنین باید قیچی باغبانی را بعد از هرس با محلول قارچ کش ترکیبات مس یا الکل ضد عفونی کنیم.
برای کاهش بیماری، بافتهای آلوده و شانکرهای موجود روی شاخه اصلی را با دقت تراشیده و محل های تراشیده شده را با خمیر محتوی قارچ کش پانسمان کنید. عموما سمپاشی کل درختان به نسب 3 تا 5 در هزار با قارچ کش ترکیبات مس می تواند در کاهش بیماری موثر باشد.

کنترل تلفیقی کرم سیب

1- هرس متناسب با رقم و حذف و سوزاندن اندامهای آلوده.
2- آبیاری مناسب با دور آبیاری ثابت.
3- تغذیه مناسب بر اساس آزمون خاک و برگ .
4- کنترل علفهای هرز حاشیه ی باغ و در بین درختان به روش سر زنی به صورت مستمر.
5- ردیابی و مراقبت آفات و بیماریهای گیاهی با استفاده از تله ها و مشاهدات عینی.
6- جمع آوری میوه های آلوده و خسارت دیده از کف باغ و معدوم کردن آن ها برای کاهش جمعیت آفت.
7- توصیه به کارتن پیچی درختان در اوایل تابستان برای جذب فرم زمستان گذران کرم سیب در اطراف کارتن ها  و جمع آوری کارتن ها و سوزاندن آن در اواخر پاییز.
8- توصیه به روغن پاشی زمستانه در کنترل آفت.

آشنایی با پسیل گلابی و راه های مبارزه باآن

     پسیل گلابی که با نام های شیره، عسلک گلابی و یا آفت روغن چراغی نام برده می شود بعد از آتشک(Fire Blight یا Blight) یکی از آفات مهم درختان گلابی در ایران به حساب می آید.در مساله آفات و بیماری ها نکته بسیار مهم شناختن آن و نوع خسارت وارده به نهال و یا درخت بسیار اهمیت دارد، پس اکنون به مطالبی در مورد پسیل میپردازیم.

محل تغذیه و خسارت در درجه اول برگ ها می باشند ولی آفت میتواند از میوه، دمبرگ و حتی پوست شاخه و تنه نیز تغذیه کند.

خسارت آفت به درختان گلابی به صورت های زیر انجام می گیرد:

1- مکیدن شیره گیاهی و ضعیف شدن درختان.

2- ترشح شیره بر سطح برگ ها و میوه ها و اختلال در تنفس و فتوسنتز گیاه و تمرکز اشعه خورشید در محل شیره که با بوجود آوردن حالت ذره بینی در برگ ها سبب سوختگی برگ ها و سپس ریزش آنها می شود.

3- بدشکلی، کوچک شدن و بد طعم شدن میوه ها بدلیل ریختن شیره روی آنها.

4- پسیل گلابی انتقال دهنده بیماری فتوپلاسمی بوده که زوال و مرگ تدریجی درختان گلابی را موجب می گردد.

لازم به ذکر است که خسارت این آفت در مناطق گرم و خشک به مراتب بیشتر از نواحی سرد و مرطوب می باشد. پسیل گلابی زمستان را به صورت حشره کامل در زیر برگهای ریخته شده در اطراف طوقه درخت و در زیر پوسته تنه می گذراند. بر طبق بررسی های به عمل آمده حشرات زمستان گذران همزمان با شروع رشد جوانه های درخت فعال و تخمریزی آنها آغاز می گردد. اولین تخمریزی معمولاً در روی سر شاخه ها و در نزدیکی جوانه ها و بطور دسته جمعی و اغلب به صورت رشته ایی انجام می گیرد حشرات ماده زمستان گذران حدود 200 تا 400 عدد تخم می گذارند که اکثر تخم ها تا قبل از ریختن گلبرگها گذاشته می شوند.

نسل های بهاره و تابستان گذران عمدتاً تخم ها را بر روی برگها و به حالت مجتمع و در نزدیکی رگبرگهای اصلی می گذارند و هر حشره ماده در این فصل قادر است 500 تا 700 عدد تخم بگذارد.

پسیل گلابی با توجه به شرایط آب و هوایی می تواند حدود 5 نسل ایجاد نماید.

کنترل پسیل گلابی

     در خصوص کنترل این آفت می بایست متذکر شد که مبارزه شیمیایی به عنوان آخرین راه حل توصیه می شود. به دلیل اینکه به جهت مصرف بی رویه و خارج از زمان سموم و از بین رفتن دشمنان طبیعی پسیل، آفت طغیان نموده و آفت جدیدی نیز در باغات ظاهر شده که باغدار ناچار به مصرف سموم جدیدی می گردد, لذا با توجه به موارد یافت شده در خصوص کنترل و مدیریت اصولی آفت, توصیه های زیر ارائه می گردد:

1- رعایت فاصله درختان در موقع کشت( هشت در هشت) و هرس و آرایش آنها در پایین آوردن جمعیت آفت بسیار موثر می باشد.

2- ایجاد پوشش گیاهی در سطح باغ نظیر کشت یونجه و شبدر که مانع بالا رفتن درجه حرارات و افزایش رطوبت نسبی گردیده و مانع از افزایش جمعیت آفت می شود.

لازم به ذکر است که حتی الامکان سم پاشی با یکی از سموم فسفره در ساعات خنک و در زمانی که باد نمی آید انجام گیرد. در صورت زیاد بودن ترشحات قبل از سم پاشی, درخت با آب شسته شود.

تذکر اینکه فراموش نشود که پیشگیری همواره بهترین و کم هزینه ترین راه درمان بوده و هست، بنابراین توصیه می شود که ارقام متحمل تر را در باغات خود کشت کنید تا هزینه کمتر و سود بیشتری داشته باشید.

مبارزه با کرم سفید ریشه

روش مبارزه با کرم سفید ریشه

     برای مبارزه با کرم سفید ریشه افزودن حشره کش دیازینون پودری 40% به خاک اطراف ریشه مطلوب می باشد. این کار باید قبل از گرم شدن هوا و خاک انجام شود که لارو حشرات به سطح خاک نزدیک باشند. بهتر این است که محلول تهیه شده را که عبارت است از 5 قاشق غذاخوری در حدودا بیست لیتر آب را پس از برداشتن خاک اطراف ریشه، بیشتر در نزدیکی طوقه درخت ریخته شود.

روش دیگر مبارزه، جمع آوری لاروها در بهار بوسیله پابیل زدن خاک اطراف درختان و زیر و رو کردن خاک است. وقتی لارو در سطح خاک نمایان شد توسط پرندگان شکار می شوند.

همچنین آویزان کردن چراغ یا همان تله های نوری درون باغ در شبهای اول تابستان جهت شکار انبوه و جمع آوری حشره کامل قبل از تخم ریزی در کاهش خسارت بسیار موثر می باشد.

مبارزه با آفات و بیماریها

پیشگیری ار بیماری های درختان هسته دار(هلو،شلیل،گیلاس و آلبالو)

     برای مبارزه و کنترل بیماری لب شتری در هلو و لکه غربالی در هسته دارها سمپاشی در پاییز(هنگام خزان) و در بهار هنگام تورم جوانه ها با ترکیبات مس به نسبت 3 در هزار توصیه می شود.

هنگام حمله قارچ ها و باکتری ها به شاخه ها و تنه درختان شیرآبه ای بیرون می آید، این عمل در بیشتر مواقع وسیله دفاعی گیاه در مقابل بیماری محسوب می شود. تمیز کردن موضع و سمپاشی با ترکیبات مسی در کاهش نفوذ و حمله عامل بیماری موثر می باشد.

آفات مهم درختان میوه قسمت اول

آفات مهم درختان میوه

                                     (قسمت اول حشرات چوبخوار)    

مقدمه

برای جلوگیری از خسارت این آفات توجه به مدیریت تلفیقی آن را به عنوان گامی در جهت کاهش جمعیت و خسارت آنها لازم است. مهمترین آفات چوبخوار درختان پروانه فری، سوسک سرشاخه خوار رزاسه، سوسک چوبخوار سارتا و سوسک‌های طوقه و ریشه هستند. این آفات در نتیجه ضعف درختان و عدم رعایت مسائل به زراعی به شدت درختان مثمر و غیر مثمر از جمله نارون، چنارو بید را مورد حمله قرار می‌دهند. برای جلوگیری از خسارت این آفات توجه به مدیریت تلفیقی آن را به عنوان گامی در جهت کاهش جمعیت و خسارت آنها لازم است در سیستم مدیریت تلفیقی از تمام روش های مبارزه به طور هماهنگ و به شیوه ای که کمترین اختلال را در پیشگیری از خسارت و یا کنترل مؤثر و درازمدت این آفات اعمال نماید استفاده می‌‌شود از این روش ها می توان به آبیاری تغذیه و هرس گیاه و استفاده مکانیزم‌های مختلف مبارزه شامل زراعی، مکانیکی، فیزیکی، بیولوژیکی، شیمیائی و فرمونی اشاره نمود که در این مبحث هر یک به تفصیل تشریح شده‌اند.

حشرات چوبخوار:

 از آفات مهم درختان میوه هستند. تنوع گونه ها و شدت حمله آنها ارتباط زیادی با شرایط اقلیمی دارد بدین معنی که آفتاب فراوان و شدید باعث تبخیر سطحی بسیار زیادی دیده شده و نهایتاً به علت فقدان آب کافی تغییراتی در کمیت و کیفیت شیره گیاه به وجود می‌آید این اما باعث می‌شود که حشرات چوبخوار از فاصله دور قادر به تشخیص این درختان باشند. حال اگر سایر عوامل از قبیل ضعف زمین این اثر را تشدید کنند آفات چوبخوار به راحتی روی درختان مستقر شده و دامنه فعالیت خود را گسترش می‌دهند. تعداد زیادی از حشرات چوبخوار نسبت به حرارت کشش مثبت دارند، در این خصوص جهت جزئی تنه درختان که از حداکثر تابش آفتاب برخوردارند به شدت به حشرات چوبخوار آلوده می‌شود در مکان‌هائی که تراکم درختان کمتر است این امر به خوبی مشخص است آفات چوبخوار درختان فضای سبز شامل گونه‌های زیادی هستند که از مهمترین آنها می توان به پروانه فری ، سوسک سرشاخه خوار رزاسه سوسک چوبخوار سارتا و سوسک های طوقه و ریشه اشاره کرد در سیستم جامع مدیریت تلفیقی آفات روش‌های مختلف مبارزه به طور هماهنگ و به شیوه‌ای که کمترین اختلال را در کنترل مؤثر و درازمدت آفات ایجاد کنند، به کار گرفته می‌شود شیوه‌های مزبور شامل استفاده همزمان از روش‌های بیولوژیکی، زراعی، فیزیکی، مکانیکی، شیمیائی و استفاده از فرمون ها و ترکیبات مشابه است در این مبحث نقش هر یک از روش‌های فوق در مدیریت تلفیقی آفات چوبخوار درختان فضای سبز بحث شده است.

پروانه فری

Zeuzera pyrina L. Lep:Zeuzeridae

این آفت زمستان به صورت لاروهای سنین مختلف در درون شاخه درختان به سر می‌برد در اواسط بهار لاروهائی که رشدشان کامل شده به شفیره تبدیل می‌شوند طول دوره شفیرگی ۲۰ تا ۴۰ روز است و پس از آن حشرات کامل ظاهر می‌شوند ظهور پروانه‌ها تدریجی بوده و از خردادماه تا شهریور ادامه دارد. حشرات ماده پس از جفتگیری تخمهای خود را به صورت دسته‌ای در دهانه سوراخ‌های خروجی خود روی شاخه‌ها قرار میدهند.هر حشره ماده ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ تخم می‌گذارد. تخم‌ها پس از دو هفته تفریخ شده و لاروها از محل اتصال دمبرگ به ساقه‌های نازک نفوذ می‌کنند بعد از مدتی تغذیه از همان سوراخ ورودی خارج شده و به شاخه‌های قطورتر حمله می‌کنند. لاروها پس از طی زمستان اول در بهار سال بعد به شفیره تبدیل شده و حشرات کامل آنها ظاهر می‌شوند. بنابراین آفت هر دو سال یکبار چرخه زندگی خود را کامل می‌کند. خسارت این آفت مربوط به لاروهای آن است که از چوب شاخه و تنه تغذیه می‌کنند. لاروها در تنه و شاخه‌ها دالان‌های طولی در عمق چوب ایجاد کرده و باعث ضعف شدید درختان می‌شوند. خسارت اولیه از رگبرگ‌ها، دمبرگ‌ها و شاخه‌های نازک شروع شده و به تدریج به شاخه‌های بزرگتر و تنه انتقال می‌یابد. تغذیه لاروها از چوب درختان با خارج شدن فضولات لاروی که به رنگ نارنجی هستند همراه است. لاروها در طول عمر خود چندین مرتبه از شاخه‌ها خارج شده تا سرانجام به قطورترین شاخه‌ها و تنه اصلی برسند. خسارت مستقیم این آفت خشک شدن درختان و خسارت غیرمستقیم آن سقوط درختان در اثر وزیدن باد و غیرقابل استفاده شدن الوارهای درختان است.

 

عکس شماره 1- پروانه فری

 

 

 

 

  

 

 

سوسک سرشاخه خوار رزاسه

Osphranteria coerulescens Redtb Col: Cerambycidae

سوسک سرشاخه خوار رزاسه در سال یک نسل دارد و زمستان را به صورت لارو در عمق چوب شاخه‌ها طی می کند و در بهار سال بعد پس از مختصری تغذیه شفیره شده و به حشره کامل تیدیل می‌شود. حشرات کامل از دهه دوم خرداد تا دهه دوم نیز یعنی به مدت ۳۰ روز به طور تدریجی ظاهر می‌شوند
حشرات ماده پس از جفتگیری تخم‌های خود را به صورت انفرادی روی سرشاخه‌های جوان قرار می‌دهند. هر حشره ماده تا ۶۰ عدد تخم می‌گذارد. تخم‌ها به طور متوسط پس از ۱۳ روز تفریخ شده و لارو از همان محل اتصال تخم به سرشاخه وارد شاخه می‌شود. لارو با تغذیه از چوب شاخه‌های جوان، به تدریج به سمت شاخه های مسن‌تر حرکت کرده و باعث خشک شدن درخت می‌شود. لاروها تا شروع فصل سرما به تغذیه خود ادامه می‌دهند.

بنابراین دوره لاروی حدود ۱۰ ماه به طول می‌انجامد. با گرم شدن هوا تغذیه لاروها مجدداً شروع شده و در اواسط اردیبهشت در آخرین قسمت شاخه‌ی خشک شده به شفیره تبدیل می‌شود. طول مدت شفیرگی به طور متوسط ۱۵ روز است و پس از آن حشرات کامل ظاهر می‌شوند.

 

 

 

عکس شماره 2- سوسک شاخک بلند رزاسه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سوسک چوبخوار سارتا
Aeolesthessarta solsky (Col:Cerambycidae)

 

حشرات کامل این آفت از اواخر فروردین تا اواخر خرداد به صورت تدریجی در طبیعت ظاهر می‌شوند. حشرات ماده پساز جفتگری تخم‌های خود را به صورت سته چندتائی یا انفرادی در شکاف‌ها و در محل زخم‌های روی تنه درختان می‌گذارند. تخمگذاری هنگام غروب و شب انجام می‌گیرد و هر حشره ماده به طور متوسط تا ۱۵ عدد تخم می‌گذارد. تخم ها پس از ۱۰ تا ۱۵ روز تفریخ می‌شوند. لاروهای سن اول از محل اتصال تخم به زیر پوست تنه درختان میزبان نفوذ کرده و به مدت ۲ تا ۳ ماه از زیر پوست و پس از آن از ناحیه چوب تنه تغذیه می‌نمایند.

لاروها در زمستان به خواب زمستانی می‌روند (زمستان اول) و در بهار سال بعد فعالیت تغذیه‌ای خود را شروع کرده و در اواسط شهریور ماه به شفیره تبدیل می‌شوند (زمستان دوم)، دوره شفیرگی حدود ۲ ماه است که تا آذر ماه ادامه می‌یابد و پس از آن حشرات کامل ظاهر می‌شوند. این حشرات زمستان را به صورت دیاپوز در محفظه شفیرگی در داخل تنه درخت سپری کرده و در بهار سال بعد از این اطاقک ها خارج می‌شوند.
بنابراین چرخه زندگی این آفت طی دو سال تکمیل می‌شود زمستان گذرانی این آفت به صورت لاروهای مسن، شفیره و یا حشرات کامل در تنه درختان است  لاروهای سن اول، پوست تنه را سوراخ کرده و به زیر پوست تنه درخت نفوذ می‌کنند. این لاروها در زیر پوست و فاصله بین پوست و کامبیوم تغذیه و فعالیت نموده و حفره‌ای به عمق نیم سانتی‌متر و مساحت ۳۰ سانتی متر مربع ایجاد می‌کنند.

آثار خسارت در این مرحله به صورت ترک خوردگی پوست تنه و احتمالاً خروج شیره است. هر چند ممکن است در این محل سوراخی دیده نشود. با افزایش سن لاروی تغذیه لارو بیشتر شده و مسیر حرکت آن در زیر پوست به صورت مارپیچ به دور تنه مشاهده می‌شود. در اثر این فعالیت آوندهای آبکش صدمه دیده و از انتقال شیره پرورده جلوگیری می‌شود و در نهایت باعث ضعف عمومی درخت و خشک شدن آن خواهد شد.
لاروها پس از تغذیه از زیر پوست به داخل چوب تنه، کانال‌های مارپیچی و طولانی به سمت بالا می‌زنند. افزایش تعداد کانال‌ها باعث می‌شود درختان به راحتی توسط باد سرنگون شده و خسارت‌های جانی و مالی به بار بیاورند خسارت اصلی و مستقیم این آفت خشکاندن سریع درخت و خسارت غیرمستقیم آن غیرقبل استفاده کردن الورهای حاصل از این درختان است.

 

زیست شناسی :

این حشره یک نسل در سال دارد. قسمتی از تابستان و سراسر پاییز و زمستان را به صورت پیش شفیره داخل خانه‌های شفیرگی ایجاد شده در چوب با دیاپوز اجباری می‌گذراند. حشره کامل در بهار ظاهر می‌شود. سوراخهای خروجی بیضی شکل و به ابعاد ۴/۴×۴/۲ میلیمتر است. خروج حشره کامل تدریجی می‌باشد. حشره کامل از برگ درختان میوه تغذیه می نماید. حشره ماده پس از جفت گیری تخم‌های خود را به طور تک تک در روی تنه و شاخه‌هایی که بیشترین مقدار آفتاب را دریافت می‌کنند، می گذارد. دوره نشو و نمای جنینی در طبیعت ۸ تا ۱۳ روز و دوره لاروی آن۴ ماه در حالیکه دوره لاروی گونه، مسیر حرکت لارو در درختان جوان و نیمه مسن از بیرون مشخص، بدین معنی که این مسیر به علت عکس العمل شدید گیاه که بوسیله ترشح صمغ خودنمایی می‌کند متورم شده و می‌ترکد. از شکافهای ایجاد شده صمغ پوشیده از فضولات و باقی مانده گیاهی ناشی از فعالیت لاروها، خارج می شود. لارو در مسیر خود آوندهای آبکش را قطع کرده و اگر حرکات آن دورانی باشد به علت تخریب بیشتر آوندهای آبکش باعث خشکیدن عضو مورد حمله می‌گردد. منطقه فعالیت لاروها به علت گرما دوست بودن آنها اکثراً محدود به قسمتی از گیاه است که بیشتر آفتاب می‌گیرد. پوست قسمت مورد حمله بعد از مدتی خشکیده و میریزد در این صورت چوب یا سوراخهای ایجاد شده روی آن که مدخل خانه‌های شفیرگی می‌باشند، دیده می‌شود. لاروها پس از رسیدن به رشد کافی در قمست عریض دالان اطاق شفیرگی خود را داخل چوب تعبیه می‌کنند، سراسر پاییز و زمستان به صورت پیش شفیرگی طی می‌گردد. در اوایل بهار پیش شفیره ها تبدیل به شفیره می‌شوند و پس از ۱۰ تا ۱۶ روز به حشره کامل تبدیل می‌‌شوند.

کنترل:
۱- درختان میوه‌ای که مورد حمله این حشره واقع می‌شوند از دسته هسته دارها هستند. گونه‌های درختان هسته‌دار در مقابل حملات حشرات چوبخوار و یا هر عامل دیگری که منجر به ایجاد شکاف، سوراخ و یا هر نوع پارگی گردد با ترشح صمغ از خود واکنش نشان می‌دهند. اگر درخت به حد کافی قوی باشد صمغ ترشح شده لارو یا حشره کامل حمله کننده را خفه کرده و آن را از پیشروی باز می‌دارد. ولی باید توجه داشت که همین ترشح صمغ که منجر به نابودی تعدادی از افراد حشره چوبخوار می‌شود در عوض باعث ضعف درخت نیز شده و گیاه را برای حمله مجدد افراد دیگر حشره چوبخوار آماده می‌سازد.

۲- ترشح صمغ علاوه بر خفه کردن تعدادی از افراد چوبخوار سبب از بین رفتن لاروهای ریز تازه از تخم خارج شده از طریق جلوگیری از ورودشان به داخل پوست و شاخه به علت سفت بودن بش از حد می‌شود.

۳- بهترین راه درمان مبارزه با این آفت و سایر آفات چوبخوار تقویت درختان با عملیات به زراعی از قبیل آبیاری به موقع و کافی، دادن کود، هرس به موقع، یا بیل زدن و نیز انتخاب محل مناسب برای کشت درخت می‌باشد. درختان سالم و قوی بندرت مورد حمله این گونه آفات قرار می‌گیرند.

 

 

 

            عکس شماره 3- چوبخوار فلزی (سوسک سارتا)

نویسنده:

مهندس محمدرضا زحمتی

 

سمپاشی زمستانه

برای مبارزه با برخی از آفات و بیماریها در باغ، در فصل خزان و زمستان باید باغ خود را سمپاشی کنید. بهتر است برای مبارزه بهتر و دقیق تر با قارچهایی که برروی تنه ها و شاخه ها برجا می مانند قبل از سمپاشی با روغن،بوسیله یکی از ترکیبات مسی باغ خود را در برابر قارچ ها ایمن کنید که توصیه میشود بوسیله سم بردوفیکس که بغیر از دانه دارها که با غلظت 7 در هزار و ما بقی 5 در هزار است استفاده شود.